Akıllı, büluğa ermiş, maddi bakımdan gücü yeten her Müslümana farzdır.

Yaşlılık veya kalıcı hastalık gibi sebeplerle hacca gidemeyenler, vekil gönderirler. Böylece hem borçtan kurtulur hem de haccın sevabına nail olurlar.

Mirasından kendisi adına Hac ettirilmesini vasiyyet etmelidir. Aksi halde mesuliyette kalır. (İrşadüs-Sârî, s:43)

İmam-ı Yusuf ve İmam-ı Azam’dan sahih rivayete göre, haccın farziyyeti fevrîdir. Yani kendisine hac farz olunca ilk fırsatta hacca gitmesi icap eder. Ertelemesi mesuliyeti mucip olur. İmam-ı Muhammed’e göre ise, Haccın hemen yerine getirilmesi şart değildir. İleriki yıllarda yerine getirirse vebalde kalmaz. (İrşadüs-Sârî, s:17)

Babanızın bıraktığı mirasın üçte biri, vasiyetini yerine getirmek için yetiyorsa bu vasiyetin yerine getirilmesi farzdır. Şayet böyle bir miras bırakmamışsa bu vasiyetin yerine getirilmesi mirasçıların inisiyatifine kalmıştır. Varisler isterlerse kendi paraları ile vasiyeti yerine getirirler

Babanızın para borcunu ödediğiniz de borçtan kurtulduğu gibi

Hayır, bugünkü şartlarda farz olmaz. Çünkü hac zamanına kadar orada bekleme imkanı yoktur. (İrşadüs-Sârî, s:300)

Hayır, Hacca gitme imkanı bulamadığınızdan borçlu ölmüş olmazsınız. Ancak mirasınızdan kendi adınıza Hac ettirilmesini vasiyet etmeniz lazımdır. (İrşadüs-Sârî, s:43)

Öncelikle niyetiniz sırf Allah rızası olmalı. Hak sahiplerinin hakkı ödenmeli ihtilaflı olduğu kişiler varsa helalleşmeli, küskün ve dargın olduğu kimseler varsa barışmalı, büyükler ziyaret edilmeli duaları alınmalı, eş dost aranarak vedalaşmalı, yo sadakası verilmeli, evden çıkarken iki rekat sefer namazı kılınmalı

Hayırlı akıbetler( dünyadan iman ve Kur’anla çıkmak) nasip etmesini, hesaba çekilmeden cennete girmeyi, evlatlarımızın hidayetini.. Her türlü kazadan beladan nefis şerrinden, şeytan mekrinden korunmamızı yüce Allah’tan niyaz etmeliyiz.

Her türlü hediye ve hatimlerin duasını okuyanın bizzat yapması daha uygun olur. Tabi ki hocalara havale edilmesi de mümkündür

Kısaca şöyle bağışlanır: Elhamdülillahi rabilalemin. Veselatü vesselamü alâ seyyidina Muhammedin ve ala âlihi ve ashabihi ecmain. Ya rabbi.. acizane okuduğum bu hatmi şerifin sevabını evvla iki cihan güneşi sevgili peygamberimizin mübarek ruhu saâdetine onun ehli beytinin âl ve ashabının mübarek ruhlarına, bilcümle peygamberân-ı ızam efendilerimizin ruhlarına… Silsile-i saadatımızın ruhlarına…. Kendi aciz ve günahkar ruhumun ve eşimin ruhunun makamına … Âbâ-ü ecdat ve akraba-i taallukatımızdan ahirete irtihal edenlerin ruhlarına … Bütün ehli iman ve ehli Kur ‘anın ruhlarına hediye ettim. Sen kabul ve îsal eyle Ya Rabbi…. Ayrıca dilediği duaları da ilave edebilir.

Mîkatı geçmeden önce ihrama niyetlenir. Telbiye okur, böylece ihrama fiilen girmiş olur. Üzerindeki elbise ile mîkatı geçer. İlk fırsatta elbisesini çıkartarak ihramı giyer. Sivil elbise üzerinde bir gün veya bir gece kadar kaldıysa ceza olarak bir kurban keser daha az kaldıysa sadaka vermek yeterli olur

Bu kişi Mekke-i Mükerreme’ye gidiyorsa (Beytullah’a tazim kasdı ile) mikatta ihrama girer, önce umresini yapar sonra işine bakar. Aksi halde ceza olarak kurban kesmesi icap eder. Eğer Mekke-i Mükereme dışında başka bir şehre (mesela Cidde veya Medine-i Münevvere’ye) gidiyorsa ihram giymesi gerekmez. Gittiği yerde işini bitirince arzu ederse Mekke’ye geçerek umre yapabilir, ceza gerekmez. (Şafii mezhebinde hac ve umre niyeti olmaksızın iş icabı Mekke’ye giden kimse mikatı ihramsız geçebilir

Haccı Temettu’: 1- Halis niyetle Sırf Allah rızası için yola çıkılarak, mikatta ihrima girilir. (Direk Mekke’ye gidiliyorsa havaalanında ihrama girilir.) 2- Kabe’ye varınca Haccın umresi yapılır, İhramdan çıkılır. 3- Terviye gününe kadar (Zilhicce Ayının 8. Günü) namaz, niyaz, tevaf, umre gibi nafile ibadetlere devam edilir. 4-Terviye günü erkenden Mekke-i Mükerreme’de (otelde) boy abdesti alınarak Hac İhramına girilir. Mina’ya mümkün olmazsa Arafat’a hareket edilir. Terviye günü Mina’da kalınarak 5 vakit namaz kılınması sünnettir. 5- Arafe günü sabahı Mina’dan Arafat’a hareket edilir. O gün güneş batıncaya kadar Arafat’da kalınır. Öğle ve ikindi namazı öğle vaktinde cem edilerek kılındıktan sonra vakfe duası yapılır. O gün akşama kadar gözyaşlarıyla dua, niyaz ilticaya devam edilir. 6-Arafe günü, güneşin batmasıyla Müzdelifeye hareket edilir. O gece Müzdelifede geçirilir. Müzdelife’ye varır varmaz Akşam ve yatsı namazları cem edilerek kılınarak, sabah namazından sonra vakfe duası yapılarak, güneş doğmadan Mina’ya hareket edilir. 7-Mina’da büyük şeytana 2 taş atılır. Oradan çadıra veya otele dönülür. 8-Kurbanın kesilmesi beklenir. (Kurban kesilmeden ihramdan çıkılmaz.) 9-Kurbanın kesildiğine dair haber gelince saç tıraşı olunarak ihramdan çıkılır. 10-Bayramın üç günü içinde Kâbe’ye gidilerek farz olan tavaf (İfaza Tavafı) yapılır. 11- Bayramın 2. ve 3. günleri Mina’ya gidilerek 3 şeytana 7’şer taş atılır. 12-Veda tavafı yapılarak memlekete dönülür

Hıl bölgesindeki bir şehre (mesela Cidde’ye) giden kimse Mekke-i Mükerreme’ye ihramsız dönebilir. Ama mikat sınırının dışında kalan bir yere (Mesela Taif veya Medine-i Münevvere’ye) giden, mikattan ihramsız geçemez. Aksi halde kurban cezası gerekir.

Bunlar bir gün veya bir gece miktarı üzerinde kalırsa kurban kesmesi icap eder. Birkaç saat kalırsa sadaka yeterli olur

Tavafa devam etmek daha faziletli görülmüştür. Denilmiştir ki: 7 tavaf bir umre gibidir; 3 umre bir Nafile hac gibidir. (Reddül-Muhtar C.2 sh: 502; İrşadüs-Sâri, sh: 128, 308)

İhram niyetiyle abdest alnır.(Mümkünse bor abdesti almak efdaldir.) – Tırnaklar kesilir, temizlik tıraşı olunur, güzel koku sürülür. -Erkekler iki parça beyaz, temiz ve dikişsiz bir kıyafet giyerler. Hanımlar normal elbiseleriyle ihrama girerler. -Kerahat vakti değilse 2 rekat ihram namazı kılarlar. -Umreye niyet edilerek 3 defa telbiye getirilir. Böylece ihrama girilmiş olur. Niyet edip telbiye okumadan ihram da başlamaz, ihram yasakları da.

Tavaf Namazı kerahat vakitlerinde ( Güneş doğarken, zeval vakti, İkindi namazından sonra Akşam namazına kadar) kılınmaz.Ancak kerahat vakti çıktıktan sonra kılınır. 1. Rekatta Kafirun süresi 2. Rekatta İhlas suresi okunur. Tavaf alanının müsait olan herhangi bir yerinde kılınır. Selamdan sonra dua edilir

Duada asıl olan bildiğin duaları içinden geldiği gibi, hissederek okumaktır. Duaların Arapça olması da şart değildir. İlle de belli duaları yazılı metinlere bakarak okumaya çalışmak, huşu ve kalb huzurunu bozacağı için bilinen duaları okumak daha evladır. (Mebsut c. 9 sh: 4)

Hac da Bayram namazı düştüğü gibi uzhiyye kurbanı düşer. Ancak Allame Şürrünbilali’den gelen rivayete göre, mukimden olan hacıların uzhiyye kurbanı kesmeleri icap eder. İhtilaftan kurtulmak için mukim olan hacıların maddi durumu müsaitse uzhiye kurbanı kestirmeleri ihtiyata uygun olur. Bu kurbanı memleketlerinde veya başka ülkelerde de vekaletle kestirebilirler.

Mahremiyet konusuna çok dikkat etmelidir. Mekke-i Mükerreme’de işlenen iyi amellerin sevabı yüzbin kat olduğu gibi günahların cezası da yüzbin kattır. Vücut hatlarını belli etmiyecek geniş ve uzun dış kıyafetlerini mutlaka giymeli. Başörtüsü altına ince bir tülbent veya bone takmalı, başına cafcaflı eşarp yerine büyükçe beyaz, kaymıyan örtü takmalı. Yemekhanede, servislerde, asansörlerde namahremden sakınmalı, çok kalabalık yerlere girmemeli, namaz ve ibadetlerini hanımlara ait kısımlarda yapmalı. Aişe Sıddıka validemiz buyurur ki: Biz hanımlar kendimizi belli etmeyecek kıyafetler içinde tavafa çıkardık. Erkeklere asla karışmazdık. (Buhari Şerhi Aynî: c.9 sh: 262) Burada günahları affettirerek tertemiz dönmek de var boğazımıza kadar günaha batmak da var.Onun için hanımlar tavaflarını tenha zamanlarda, kalabalığa girmeden dıştan yapmalı, kalabalık zamanlarda bilhassa bayrama yakın günlerde tavaf yerine namaz, zikir, istiğfar ve Kur’an okuyarak vakitlerini değerlendirmeli.(Kur’an okuyamayanlar günde 1000 ihlas suresi okuyabilirlerse çok büyük sevap kazanırlar.)

Hanımlara özel hallerinde mescide girmek, namza kılmak, tavaf yapmak, Kur’an’ı eline almak ve okumak haramdır.Kalan bütün vazifeleri yaparlar. Arafat ve müzdelife vakfeleri, kurban ve tıraş gibi. Tavaf içinadet gören kadınlar temizlenmeyi beklerler. Temizlenmeden memleketlerine dönmeleri icap ederse temizlenmiş gibi gusül abdesti alarak Kabe’ye gider tavafını ve sa’yini yapar, saçını keser ve ihramdan çıkar fakat kurban cezası gerekir. Eğer bu tavaf Haccın tavafı ise sığır ve ya deve, umre tavafı ise küçükbaş hayvan kesilmesi icap eder. (İslam Fıkhı Ansk. C.4 Sh:42)

Ceza kurbanları ancak Harem dahilinde kesilir. Sadaka cezaları ise her yerde yani memleketimizde de verilebilir. Bunların belli bir süresi yoktur. Yalnız bir an evvel yerine getirmekte fayda vardır. (Not: Sadaka cezası miktarı :2917gr. Hurma bedeli olup yaklaşık 30- 50 riyal kadardır. ( Ö. Nasuhi Bilmen, Büyük İslam İlmihali s. 363)

Arafat, dünyadaki mahşerin muhteşem bir misalidir. Herkesin kefeni andıran ihram içindeki eşit hali, bunaltıcı sıcağa, dünyanın hiçbir yerinde görülemeyecek mahşeri kalabalığa, milyonların tek Allah huzurunda boyunlarını bükerek, göz yaşlarıyla yalvarışı mahşeri andıran müthiş bir manzaradır. Arafat, Enbiya-ü evliyanın buluştuğu, birler, üçler, yediler ve kırkların birleştiği, Hızır ile İlyas’ın el ele tutuştuğu yüce bir makamdır. Arafat, atamız Adem ile anamız Havva’nın bağışlandığı, sevgili peygamberimizin 124 bin ashabın önünde 23 yıllık hayatın hesabını yüce Allah’a verdiği muhteşem bir yerdir. Arafe günü, gerek zaman gerekse mekan olarak çok muazzam çok mübarek bir gündür.Günün her dakikası her saniyesi çok kıymetlidir. O günün kıymetini iyi bilmeli her saniyesini değerlendirmeli…. O gün yapılacak zikir, teşbih, istiğfar özellikle gözyaşlarıyla yapılacak dualar dünyalara bedeldir

Arafattan arefe günü akşamı Arafat’tan Müzdelife’ye inilir. O gece orada akşşam ve yatsı namazları beraber kılındıktan sonra biraz istirahat edilir. Erkenden kalkarak teşbih namazı, zikir ve istiğfar gibi ibadetlerle meşgul olunur. Şeytana atılacak nohut büyüklüğündeki taşlar toplanır. İlk vaktinde sabah namazı kılınarak peşinden vakfe duası yapılır. Güneş doğmadan Mina’ya şeytan taşlamak üzere hareket edilir.

Bayramın birinci günü güneş doğduktan sonra zeval vaktine kadar büyük şeytana 7 taş atılır. O gün diğerlerine atılmaz. 2. Ve 3. Günler sırasıyla önce küçük sonra orta sonra dabüyük şeytana 7’şerden 21 taş atılır. Taşları atarken: Bismillahi Allahü Ekber denir. İlk iki şeytan taşlandıktan sonra kısa bir dua yapılır.

Veda tavafı vaciptir. Mazeretsiz terkinden kurban cezası gerekir. Farz tavaftan sonra yapılan her tavaf veda tavafı yerine geçer. Veda tavafından sonra iki rekat namaz kılınır. Zemzem içilir mümkünse mültezem’e varıp gözyaşlarıyla dua edilir. Elvedâ elvedâ Ya Beytullah, elfirak elfirak Ya Kabetullah……….. diyerek Kabe’nin görülmeyeceği yere kadar mümkünse geri eri gidilir ve çıkılır. Veda tavafından sonra hemen Mekke’den ayrılmak şart değildir. Bir müddet daha kalınmasında icabında tekrar tavaf yapılmasında bir mahzur yoktur

Bir iş yaparken bir adım atarken burada Allah’a verdiğimiz sözü hatırlamalı, bize yakışmayacak davranışlardan sakınmalıyız. Yalan ve riyadan özellikle Haram lokmadan çok sakınmalıyız. Güzel Ahlakımızla, hoşgörü, tevazu ve cömertliğimiz ile herkese örnek olmalıyız. Burada öğrendiklerimiz burada kalmamalı en büyük arzumuz İslam’a hizmet etmek olmalı, hizmetlerin olduğu yerlere gidip gelmeli, her türlü desteği esirgememeliyiz. Elimize, gözümüze, dilimize sahip olmalı Hacc’ülHaremeyn vasfına layık olmalıyız.